Pieprz (Piper L.) - rodzaj
roślin z rodziny pieprzowatych
(Piperaceae), która obejmuje 1000-2000 gatunków.
Pieprz pochodzi z Indii, w średniowieczu był przyprawą królów i
magnatów.
Kupowano go na wagę złota. Po opłynięciu Afryki przez Portugalczyków
i otwarciu drogi morskiej do Indii w końcu XV wieku, jego cena
gwałtownie spadła.
Obecnie pieprz na szeroką skalę uprawiany jest głównie na
Archipelagu Malajskim.
Przyprawę stanowią owoce pnącza pochodzącego z Wybrzeża
Malabarskiego
w południowo-zachodnich Indiach. Tak zwane ziarna pieprzu czarnego
to niedojrzałe
owoce typu pestkowca. Pieprz biały (otrzymywany przez moczenie,
suszenie i otarcie mięsistej owocni jagód pieprzu czarnego) lub
zielony (są to niedojrzałe owoce
pieprzu czarnego liofilizowane albo przechowywane w słonej zalewie
lub occie) to także owoce tej samej rośliny, ale zbierane w
różnych fazach dojrzałości i poddawane nieco innej obróbce. Główni
producenci pieprzu to Indie, Malezja (Sarawak)
i Indonezja (Sumatra), a
także Brazylia. Pieprz czarny to wieloletnie pnącze dorastające
nawet do 15 m długości,
o ciemnozielonych liściach i białych kwiatach zebranych w długie,
zwisające, kłosowate kwiatostany. Owoce są początkowo zielone,
później czerwone, a w końcu czarne. Do osiągnięcia pełnej
dojrzałości roślina potrzebuje 7-8 lat i owocuje przez kolejne 15-20
lat. Biały pieprz ma smak mniej palący i bardziej subtelny niż
czarny. Zielony pieprz też nie jest tak palący i ma wyszukany,
wyrazisty, odświeżający smak. Pierwsze plantacje pieprzu założono
przypuszczalnie już 1000 lat p.n.e. w Indiach, na terenach obecnego
stanu Bombaj. Stamtąd już jako roślina uprawna pieprz został
przeniesiony do innych części Indii, a później wraz z wędrówkami
ludności na Wyspy Archipelagu Malajskiego. Pierwsze informacje
i próbki tej przyprawy przynieśli do Europy żołnierze Aleksandra
Wielkiego. W czasach Cesarstwa Rzymskiego przyprawa była już znana w
całym basenie Morza Śródziemnego.
Właściwości
Ostry smak pieprzu czarnego pochodzi od zawartej głównie w
wierzchniej warstwie owocu piperyny. Czarny pieprz zawiera: białko,
tłuszcz, błonnik, wapń, żelazo, magnez.
Zastosowanie
Pieprz jest przyprawą uniwersalną, dodawać go można niemal do
wszystkich
pieczeni, marynat i sosów. Szczypta tej przyprawy ożywia smak
tłustych rosołów i czyni je lżej strawnymi. Wiele sałatek i jarzyn
dopiero dzięki odrobinie pieprzu zyskuje pełnie smaku. Jest
niezbędnym dodatkiem do wszystkich dań typu risotto, do potraw z
białego i żółtego sera. Biały pieprz jest łagodniejszy i jest do
wielu potraw wprost niezbędny, podnosi bardzo smak jaj, szczególnie
faszerowanych, jest doskonały do zup i galaretek rybnych oraz
wszystkich dań, które przyprawia się imbirem, do mięs (wieprzowina,
wołowina, baranina
czy jagnięcina). Idealnie pasuje także do ryb. Każda zupa z
odrobiną pieprzu nabierze wspaniałego aromatu i smaku. Chętnie
przyprawiamy nim również potrawy z jaj, ciepłe
i zimne sosy. Dodatek pieprzu sprzyja trawieniu, działa też lekko
moczopędnie, jest jednak niewskazany przy wszelkich dietach i dla
osób ze skłonnościami do podrażnień przewodu pokarmowego. W okresie
Średniowiecza to właśnie pieprz był najważniejszym powodem, dla
którego hiszpańscy i portugalscy odkrywcy organizowali wyprawy
morskie. W tamtych też czasach pieprz znajdował się często wśród
kosztownych i bardzo mile widzianych prezentów dla panujących
książąt, papieży, biskupów oraz innych wysoko postawionych
osobistości. Ze względu na swoją wartość odgrywał bardzo ważną rolę
w handlu całego okresu Średniowiecza. Pieprz wchodzi w skład pieprzu
ziołowego i curry. Pieprz mielony dodaje się pod koniec gotowania,
natomiast pieprz ziarnisty na początku gotowania potraw.
Właściwości
lecznicze pieprzu
1. Pieprz czarny zmieszany w niewielkiej ilości z cynamonem
jest w niektórych krajach stosowany jako środek
zmniejszający bóle migrenowe.
2. W medycynie ludowej zaś uważany jest za środek
wspomagający leczenie rzeżączki.
3. Popularna wódka z pieprzem to stosowany przez nasze babki
środek wywołujący wymioty
4. Wywar z pieprzu skutecznym, lekarstwem na zbicie
gorączki:
Sposób
przygotowania:
2 łyżki pieprzu i 2 łyżki cukru
należy gotować w 1/2 l wody, aż objętość otrzymanego płynu
zmniejszy swoją objętość do objętości filiżanki. Lek
przyjmuje się po kilka łyżek kilka razy dziennie.
5. Pieprz świetnie pomaga w walce z przeziębieniem i
uporczywym kaszlem
6. Łagodzi objawy wzdęć, działa moczopędnie
7. Jest skuteczny w leczeniu obstrukcji, nudności i zawrotów
głowy
8. Z Południowo-Wschodniej Azji pochodzi pieprz betelowy (Piper
betle), jego liście żute wraz z owocami palmy areki działają
pobudzająco.
9. Pieprz czarny i zawarta w nim piperyna pomocne są w leczeniu
bielactwa powszechnie występującego zaburzenia pigmentacji skóry
objawiającego się miejscowym brakiem w naskórku melanocytów.
Zespół naukowców z King's College London wykazał, że piperyna
(jedna z substancji
odpowiedzialnych za ostry smak czarnego pieprzu)
i jej pochodne pomagają stymulować pigmentację skóry u osób z
bielactwem
nabytym (vitiligo).
Działanie było najsilniejsze, gdy piperynę stosowano łącznie
z fototerapią promieniowaniem ultrafioletowym (British
Journal of Dermatology).
Wodny wyciąg z owoców pieprzu, w stężeniu 0,1 mg/ml, powoduje blisko
300% wzrost namnażania się mysich melanocytów odpowiedzialnych za
odpowiednie barwienie skóry.
Pieprz przeciw
nowotworom
Niewiele osób wie, że pieprz jest przyprawą dość kaloryczną, ale za
to
o bardzo dużej wartości odżywczej. W 100 gramach suszonego pieprzu
czarnego
(304 kcal ) znajdują się bowiem: błonnik - 214 ,90 g, wapno - 460,
00 mg,
magnez - 171,00 mg, żelazo - 12,40 mg, proteiny - 11, 50 g oraz
tłuszcz - 6, 80 g
Błonnik zawarty w pieprzu
zapobiega nowotworom, otyłości i chorobom serca.
Dzieje się tak, ponieważ w układzie pokarmowym człowieka rozkłada
się on na kwasy tłuszczowe o krótkim łańcuchu węglowym w ten sposób
dostarczając organizmowi niezbędnej do życia energii. Wędrując przez
jelito cienkie błonnik ulega rozkładowi, jednocześnie wychwytując z
organizmu substancje zawierające dużą ilość cholesterolu
oraz substancje rakotwórcze. Nie dopuszcza też do tworzenia się
kamieni kałowych.
Sole mineralne zawarte w
pieprzu, a w szczególności wapń, mają ogromne
znaczenie dla zachowania równowagi metabolicznej organizmu
człowieka.
Wapń jest materiałem
budulcowym tkanki kostnej, bierze udział w tworzeniu
i utrzymaniu pobudliwości tkanek, w przewodzeniu bodźców w tkance
nerwowej,
w tworzeniu hemoglobiny i utrzymaniu równowagi kwasowo - zasadowej.
Jest
aktywatorem procesów krzepnięcia krwi oraz uczestniczy w zachowaniu
prawidłowego ciśnienia krwi, zapobiegając powstawaniu nadciśnienia
tętniczego i miażdżycy.
Magnez zawarty w pieprzu
należy do pierwiastków występujących we wszystkich
tkankach i płynach ustrojowych organizmu człowieka. Jest niezbędny w
działaniu
około 80 enzymów i aktywacji witaminy B1. Bierze też udział w
przesyłaniu impulsów nerwowych, a zwłaszcza w utrzymaniu
prawidłowego rytmu pracy serca.
Pieprz zawiera także olejki
eteryczne mające działanie wykrztuśne, dlatego
znajdują one zastosowanie w leczeniu przeziębień. Znakomite efekty
daje
łączenie ich z olejkami z cyprysu, drzewa sandałowego czy olejkami
korzennymi.
Św. Hildegarda z Bingen (LINK!)
w dziele "Physica" zawarła praktycznie
całą ówczesną wiedzę dotyczącą ziół. Zioła i natura stanowiły dla
niej esencję
życia, jego przyczynę. Hildegarda opisała ponad 1000 roślin, przy
czym podała
również podstawowy "zestaw medyczny" 28 ziół stosowanych w leczeniu.
Tworzyły go: bazylia, bylica pospolita, cząber ogrodowy, mięta
pieprzowa, pokrzywa, koper, rukiew wodna, mięta nadwodna, alpinia
galgant, goryczka, imbir, lubczyk, liście laurowe, chrzan, czosnek,
tuboda ogrodowa, gałka muszkatołowa, pietruszka, pieprz, goździki,
szałwia,
szczypior, gorczyca, wrotycz pospolity, hyzop i cynamon.
|