Najwartościowszy sok to ten świeży, wyciśnięty z dojrzałych owoców
lub warzyw w domu. Zawiera wszystkie najcenniejsze składniki.
Niestety, nawet przechowywany w lodówce już po kilku godzinach traci
część witamin, może też ulec zepsuciu. Dobrze jest więc przyrządzać
go i od razu wypijać. Nie każdy ma jednak odpowiedni sprzęt do
pozyskiwania soków, czy czas, by samemu przygotowywać wyciskane
soki. Pozostaje więc sięgnąć na półkę sklepową, gdzie można znaleźć
mnóstwo prawie że identycznych produktów, różniącymi się jednak
właściwościami, składem i ceną. Soki, napoje, nektary - do
wszystkiego można czegoś dolać, dosypać i przeciętny konsument nawet
nie zorientuje się, że np. zamiast soku dostał napój. Etykieta nie
jest w tym przypadku wiarygodna. Różnica między trzema wymienionymi
wyżej produktami jest jednak znacząca, chociaż mają podobne
opakowania i nazwy. Dlatego trudno je od siebie odróżnić. Duży napis
„100% pomarańczy”, „świeże pomarańcze”, czy tym podobne chwyty
marketingowe sugerują, że produkt jest najlepszej jakości, a często
okazuje się, że to tylko słodzony i bezwartościowy napój. Czym się
więc różnią zgodnie z definicją w odpowiednich aktach prawnych sok,
nektar i napój?
Sok
Zgodnie z prawem unijnym sokiem można nazwać napój, który jest
zdolny do fermentacji, ale niesfermentowany, wyprodukowany ze
zdrowych, dojrzałych, świeżych lub schłodzonych owoców (warzyw),
mający kolor, smak i zapach charakterystyczne dla owoców (warzyw), z
których został zrobiony. Znaczy to po prostu, że sok ze sklepu
powinien wyglądać, smakować i pachnieć tak jak świeży wyciśnięty w
domu. Soków robionych bezpośrednio ze świeżych owoców (np. soki
jednodniowe) jest na rynku niewiele. Większość to soki odtwarzane,
czyli produkowane z owocowego koncentratu. Często budzą one twoją
nieufność. Obawiasz się, że to „sama chemia”. Specjaliści przekonują
jednak, że niesłusznie. Bowiem sok odtworzony odpowiada
właściwościom przynajmniej średniej jakości soku świeżego. Pod
warunkiem że wyprodukowano go zgodnie z przepisami. Dobry sok musi
zawierać 85-100%. owoców. Soki owocowe (z wyjątkiem soku z gruszek i
winogron) mogą mieć w składzie także niewielkie ilości cukru (albo
innych, ściśle określonych naturalnych substancji słodzących, np.
syrop glukozowy czy fruktozowy), które łagodzą ich kwaśny smak.
Jeśli dodatek cukru nie przekracza 15 g/l, producent nie jest
zobowiązany zadeklarować tego na opakowaniu. Ale gdy jego zawartość
jest większa niż 15 g/l, to na opakowaniu należy podać informację,
że sok jest słodzony („z dodatkiem cukru”), przy czym cukru nie może
być więcej niż 150 g/l. Dozwolone jest również dodawanie kwasu
cytrynowego - do 3 g/l. Obowiązuje jednak żelazna zasada: do soku
nie wolno jednocześnie dodać cukru oraz substancji zakwaszających.
Soki warzywne mogą być doprawiane cukrem lub miodem i/lub solą,
ziołami oraz kwasem cytrynowym. Wszystkie soki wolno wzbogacać
witaminami (np. C, E, beta-karotenem) i minerałami (np. wapń, potas,
magnez). Natomiast zabronione jest dodawanie sztucznych aromatów,
barwników, a także konserwantów.
Nektar
To rozcieńczony wodą sok (świeży i zagęszczony), przecier albo
mieszanina tych produktów. Minimalna zawartość soku w nektarze jest
ściśle określona i wynosi:
- 50% dla jabłek, gruszek, pomarańczy, brzoskwiń oraz ananasów,
- 40% dla jeżyn, malin, truskawek, czereśni, moreli,
- 35% dla wiśni,
- 30% dla śliwek, agrestu oraz żurawin,
- nie mniej niż 25%. dla czarnej, białej i czerwonej po rzeczki,
cytryny, bananów, granatów, guawy, mango, papai.
Do nektaru można dodać więcej cukru niż do soku, ale jego ilość nie
może przekroczyć 200 g/l słodzonego nektaru. W odróżnieniu od soku
nektar może zawierać jednocześnie substancje słodzące (w tym miód) i
zakwaszające. W przypadku nektarów owocowych „bez dodatku cukru” i
„o zmniejszonej wartości energetycznej” zamiast cukru (lub
częściowo) dodaje się słodziki. Nektary nie powinny zawierać
sztucznych barwników, aromatów ani konserwantów.
Napój
Do czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej były zaliczone do
tej samej grupy produktów co soki i nektary, tzn. do napojów, które
zawierają sok z owoców. Teraz zajmują miejsce wśród tzw.
bezalkoholowych napojów produkowanych na bazie soków. Nie obowiązują
tutaj żadne limity, które określałyby ilość owoców. Przyjmuje się
jedynie, że w napojach owocowych jest mniej soku niż w nektarach. W
efekcie w większości z nich można znaleźć nie więcej niż 3-5% soku
albo nie ma go wcale. Chociaż są i takie, które zawierają 20% soku -
producent zwykle zaznacza to na etykiecie. Do napojów owocowych
zalicza się także produkty, które mimo dużej zawartości soku
(powyżej normy wymaganej dla nektaru) zawierają dodatki dozwolone w
przypadku napojów, a zabronione przy produkcji soków oraz nektarów:
aromaty, barwniki naturalne i sztuczne, konserwanty, sztuczne
substancje słodzące.
Warto być świadomym tych różnic i wybierać zdrowsze i bogatsze w
składniki odżywcze soki i nektary. Patrząc na właściwości odżywcze
soków, a zwłaszcza tych przygotowywanych w domu to posiadają one
szereg korzystnych właściwości: gaszą pragnienie, odkwaszają
organizm, są bogatym źródłem witamin, minerałów i błonnika.
Zawierają antyoksydanty, które chronią nas przed wolnymi rodnikami
odpowiedzialnymi za starzenie się organizmu, miażdżycę i choroby
nowotworowe.
Wartość odżywcza soku zależy od jego rodzaju. Najlepsze
pod tym względem są soki mętne typu przecierowego lub z cząstkami
owoców. Klarowne tracą część witamin, minerałów, a także większość
błonnika. Więcej składników odżywczych znajdziemy w sokach niż
nektarach. Soki warzywne przewyższają owocowe ilością żelaza,
magnezu, wapnia, błonnika i beta-karotenu. Szczególnie dużo
beta-karotenu znajduje się w soku z marchwi, sok pomidorowy jest
skarbnicą potasu, podobnie jak sok z buraków ćwikłowych, który
dostarcza dużo kwasu foliowego i błonnika.
Sok z czarnych porzeczek
i owoców cytrusowych jest cennym źródłem witaminy C, w
pomarańczowym, grejpfrutowym, ananasowym znajduje się też dużo kwasu
foliowego. Istotną sprawa jest również w przypadku użycia przez
producenta większej ilości owoców czy też warzyw na opakowaniu
trzeba wymienić wszystkie w malejącej kolejności, np. sok z jabłka,
brzoskwini, banana. Jeżeli składników jest więcej niż trzy, listę
można zastąpić słowem „wieloowocowy” czy w przypadku warzyw
„wielowarzywny”. W pobliżu nazwy producent powinien podać czytelną
informację, czy sok (nektar) został wyprodukowany z koncentratu, czy
ze świeżych owoców. Jeśli nektar zrobiono z jednego lub więcej soków
zagęszczonych, musi to być również zaznaczone. W pobliżu nazwy
należy też podać minimalną zawartość owoców oraz informację, że
produkt został dosłodzony.
Na etykiecie musi być data przydatności
do spożycia, warunki przechowywania, wartość odżywcza, nazwa
producenta. Im więcej będzie danych, tym większa pewność, że
kupujemy dobry produkt. W sklepach można kupić nektary i napoje light. Powinny mieć co najmniej 30% kilokalorii mniej niż ich
normalne odpowiedniki. Do ich słodzenia użyto różnego rodzaju
słodzików, których smak nie wszystkim jednak odpowiada (np. E950
acesulfam K, E951 aspartam, E952 kwas cyklaminowy, E954 sacharyna).
W wersji light nie powinny występować soki, ponieważ zgodnie z
przepisami do soków nie wolno dodawać żadnych słodzików.
Źródło:
LINK!
|